اسکن هسته‌ای استخوان؛ راهی نوین برای تشخیص مشکلات استخوانی

اسکن هسته ای استخوان چیست و چگونه انجام می شود؟
تیم محتوای ایران نوبت
1403/03/26

اسکن هسته ای استخوان

یک روش تصویربرداری پزشکی است که به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات مختلف استخوانی را با دقت بالا تشخیص دهند. این روش با استفاده از مواد رادیواکتیو و یک دوربین مخصوص، تصاویری از استخوان‌ها تولید می‌کند که اطلاعات دقیقی را ارائه می‌دهد.

شرایط قبل از انجام اسکن

شرایط قبل از انجام اسکن
برای انجام bone scan ، معمولاً نیاز است که برخی شرایط و دستورالعمل‌ها را رعایت کنید تا دقت و ایمنی این تست تضمین شود. در ادامه به مهم‌ترین شرایط و توصیه‌ها قبل از انجام این روش اشاره می‌کنیم:
اطلاع رسانی به پزشک: اگر باردار هستید یا احتمال بارداری دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر در حال شیردهی هستید، باید پزشک را مطلع کنید.
استفاده از داروها: همه داروها، مکمل‌ها و ویتامین‌هایی که مصرف می‌کنید را به پزشک اطلاع دهید. ممکن است برخی از این داروها نیاز به توقف مصرف قبل از انجام اسکن داشته باشند.
پرهیز از مصرف مواد غذایی: معمولاً نیازی به پرهیز غذایی خاصی قبل از اسکن هسته‌ای استخوان وجود ندارد، اما ممکن است پزشک توصیه‌هایی خاصی برای شما داشته باشد.
حذف فلزات: قبل از اسکن، تمامی اشیاء فلزی از جمله جواهرات، ساعت و کمربند را باید از خود جدا کنید، زیرا فلزات می‌توانند در تصاویر اختلال ایجاد کنند.
آبرسانی مناسب: پزشک ممکن است توصیه کند که قبل و بعد از اسکن آب کافی بنوشید تا به دفع سریع‌تر ماده رادیواکتیو از بدن کمک شود.
آماده‌سازی روحی و روانی: از آنجا که ممکن است اسکن طول بکشد و نیاز به ماندن در یک وضعیت ثابت برای مدت طولانی داشته باشید، بهتر است از قبل برای این موضوع آمادگی داشته باشید.
همراه داشتن مدارک پزشکی: تمامی مدارک پزشکی مربوط به سابقه بیماری‌ها و درمان‌های قبلی خود را همراه داشته باشید.
اطلاع از بیماری‌های خاص: اگر مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی یا کلیوی هستید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
رعایت این موارد به شما کمک می‌کند تا این اسکن با دقت و ایمنی بیشتری انجام شود و نتایج حاصل از آن دقیق‌تر باشد.

روند انجام Bone nuclear scan

روند انجام Bone nuclear scan
تزریق ماده رادیواکتیو: ابتدا ماده رادیواکتیو به ورید بیمار تزریق می‌شود. این ماده به مرور زمان در استخوان‌ها تجمع می‌یابد.
تصویربرداری: پس از چند ساعت، بیمار به اتاق اسکن هدایت می‌شود و دوربین گاما تصاویری از استخوان‌ها تهیه می‌کند.
تحلیل تصاویر: تصاویر به دست آمده توسط رادیولوژیست تحلیل می‌شوند تا مشکلات و ناهنجاری‌های احتمالی تشخیص داده شوند.

کاربردهای bone scan

کاربردهای bone scan
تشخیص سرطان استخوان: این روش می‌تواند وجود تومورهای استخوانی را شناسایی کند.
بررسی متاستاز: انتشار سرطان به استخوان‌ها می‌تواند با این اسکن تشخیص داده شود.
تشخیص عفونت استخوانی: با این روش عفونت‌ها و التهاب‌های استخوانی به راحتی قابل شناسایی هستند.
بررسی شکستگی‌ها: اسکن هسته‌ای می‌تواند شکستگی‌های مخفی و میکروسکوپی را نشان دهد.

مزایای اسکن هسته‌ای

تشخیص دقیق: این روش می‌تواند ناهنجاری‌ها و تغییرات در استخوان‌ها را در مراحل اولیه شناسایی کند، حتی قبل از اینکه در تصاویر رادیوگرافی معمولی قابل مشاهده باشند.
تشخیص گسترده: این اسکن می‌تواند تمام بدن را بررسی کند و نواحی مختلف استخوانی را به صورت همزمان ارزیابی کند که این امر در تشخیص متاستاز سرطان بسیار مفید است.
غیر تهاجمی: اسکن به نسبت سایر روش‌های تشخیصی مانند بیوپسی کمتر تهاجمی است و نیاز به جراحی یا برش ندارد.
ارزیابی عملکرد: می‌تواند فعالیت متابولیک و عملکرد استخوان‌ها را ارزیابی کند، که این امر برای تشخیص بیماری‌هایی مانند استئومیلیت و آرتریت بسیار مهم است.

معایب Bone scan

قرار گرفتن در معرض اشعه: در اسکن از مواد رادیواکتیو استفاده می شود که اشعه آن جذب بدن می شود. با این حال، میزان اشعه معمولاً کم است و در محدوده‌ای است که برای اکثر افراد بی‌خطر محسوب می‌شود.
زمان‌بر بودن: این پروسه ممکن است چند ساعت طول بکشد زیرا پس از تزریق ماده رادیواکتیو باید چند ساعت صبر کرد تا ماده به استخوان‌ها جذب شود.
احتمال حساسیت یا واکنش به ماده رادیواکتیو: برخی افراد ممکن است به مواد رادیواکتیو حساسیت داشته باشند، اگرچه این مورد نادر است.
نتایج ناصحیح یا مبهم: گاهی نتایج اسکن می‌تواند مبهم باشد و نیاز به تست‌های تکمیلی بیشتری برای تشخیص دقیق‌تر داشته باشد.
محدودیت در تفکیک بافت‌های نرم: این روش بیشتر برای بررسی استخوان‌ها مناسب است و توانایی محدودی در تفکیک و ارزیابی بافت‌های نرم دارد.

تفاوت اسکن هسته ای با سایر روش های تصویربرداری

تفاوت اسکن هسته ای با سایر روش های تصویربرداری
Bone scan با سایر روش‌های تصویربرداری پزشکی مانند رادیوگرافی معمولی (X-ray)، سی‌تی‌اسکن (CT Scan) و ام‌آر‌آی (MRI) تفاوت‌های زیادی دارد. در ادامه به برخی از این تفاوت‌ها اشاره می‌شود:

اسکن هسته‌ای استخوان

ماده رادیواکتیو: در این روش از مواد رادیواکتیو که به بدن تزریق می‌شود استفاده می‌شود. این مواد در نواحی با فعالیت متابولیک بالا (مثلاً نواحی با تومور یا عفونت) تجمع می‌کنند و تصاویر دقیق‌تری از این نواحی ایجاد می‌کنند.
تشخیص فعالیت متابولیک: این روش بیشتر بر روی فعالیت متابولیک و عملکرد بافت استخوانی تمرکز دارد، و قادر به شناسایی تغییرات در مراحل اولیه بیماری است.
کاربرد گسترده: این روش می‌تواند تمام بدن را به طور همزمان اسکن کند و نواحی مختلف استخوانی را بررسی کند، که برای تشخیص متاستازهای سرطانی بسیار مفید است.

رادیوگرافی معمولی (X-ray)

تشخیص ساختاری: رادیوگرافی معمولی بیشتر برای تشخیص ساختاری و مشاهده شکستگی‌ها و تغییرات فیزیکی در استخوان‌ها استفاده می‌شود.
جزئیات کمتر: در این روش جزئیات کمتری نسبت به تغییرات متابولیک استخوان نشان داده می‌شود و برخی از بیماری‌ها ممکن است در مراحل اولیه قابل تشخیص نباشند.
سریع و ساده: این روش سریع و غیرتهاجمی است و به طور گسترده‌ای در دسترس می‌باشد.

سی‌تی‌اسکن (CT Scan)

تصاویر مقطعی: سی‌تی‌اسکن تصاویر مقطعی و سه‌بعدی از بدن ایجاد می‌کند که جزئیات بیشتری از ساختار استخوان و بافت‌های اطراف را نشان می‌دهد.
تشخیص جزئیات ساختاری: این روش برای تشخیص جزئیات ساختاری و ناهنجاری‌های فیزیکی در استخوان‌ها و بافت‌های نرم مناسب است.
استفاده از اشعه X: سی‌تی‌اسکن از اشعه X برای ایجاد تصاویر استفاده می‌کند و میزان اشعه آن نسبت به رادیوگرافی معمولی بیشتر است.

ام‌آر‌آی (MRI)

استفاده از میدان مغناطیسی: ام‌آر‌آی از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر استفاده می‌کند و هیچ اشعه‌ای ندارد.
تصاویر دقیق از بافت‌های نرم: این روش برای مشاهده و تشخیص جزئیات بافت‌های نرم، مفاصل و مغز استخوان بسیار مفید است و تصاویر بسیار دقیقی از این نواحی ایجاد می‌کند.
زمان‌بر بودن: ام‌آر‌آی ممکن است زمان بیشتری نسبت به سایر روش‌ها نیاز داشته باشد و برخی افراد ممکن است به دلیل فضاهای تنگ دستگاه دچار اضطراب شوند.
هر کدام از این روش‌های تصویربرداری مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب مناسب‌ترین روش بستگی به شرایط خاص بیمار و نیازهای تشخیصی پزشک دارد. Bone nuclear scan بیشتر برای بررسی فعالیت متابولیک و عملکرد استخوان‌ها استفاده می‌شود، در حالی که سایر روش‌ها بیشتر بر ساختار و جزئیات فیزیکی تمرکز دارند.
تفاوت اسکن هسته ای با سایر روش های تصویربرداری

کلام پایانی

اسکن هسته‌ای استخوان ابزاری قوی برای تشخیص و ارزیابی بیماری‌های مختلف استخوانی است، اما مانند هر روش دیگری، دارای مزایا و معایب خاص خود است. انتخاب استفاده از این روش باید با توجه به شرایط فردی بیمار و توصیه‌های پزشکی انجام شود.
برای دریافت نوبت از پزشکی هسته ای با تعرفه دولتی در بیمارستان شفایحیائیان تهران می توانید اقدام کنید و سریع ترین نوبت را دریافت کنید.




منابع
mayoclinic
hopkinsmedicine

تصویربرداری بیمارستان شفایحیاییان